در دنیای مدرن امروز، اسانس‌ها از جمله عناصری هستند که توجه زیادی به آن‌ها نمی‌کنیم اما در بسیاری از محصولات حضور دارند. این ترکیبات معطر نه تنها به خوشبو کردن فضاها و محصولات کمک می‌کنند، بلکه حس خوب و آرامش‌بخشی را منتقل می‌کنند. از صنایع عطرسازی گرفته تا محصولات آرایشی و بهداشتی، اسانس‌ها در هر گوشه‌ای از زندگی ما حضور دارند و تاثیرات مثبتی بر جسم و روح می‌گذارند. اما با وجود تنوع و کاربردهای وسیع آن‌ها، هنوز بسیاری از افراد درباره ماهیت، انواع و چگونگی استفاده از این محصولات شگفت‌انگیز اطلاعات کافی ندارند. در این مقاله، به بررسی کامل اسانس‌ها، ویژگی‌ها کاربردها و نکات ایمنی آن‌ها خواهیم پرداخت.
اسانس چیست؟
کلمه اسانس، یک کلمه‌ی فرانسوی (Essence) است که در زبان فارسی هم رایج شده است، این کلمه فرانسوی در زبان فارسی معادل‌هایی مانند عطرمایه، عصاره و جوهر دارد. اما برای اینکه تعریف کنیم اسانس‌ها چه هستند، لازم است بگوییم اسانس‌ها ترکیبات معطری هستند که توسط گیاهان، گل‌ها، درختان، برگ‌ها و میوه‌ها تولید می‌شوند. اسانس‌ها با توجه به نوع‌شان، با روش‌های متفاوتی مثل تقطیر، فشرده‌سازی، استخراج با حلال و غیره تولید می‌شوند و بعنوان موادی که به خوشبو کردن محصولات مختلف کمک می‌کنند، شناخته می‌شوند.
کاربردهای اسانس چیست؟
اسانس‌ها به علت کاربرد فراوانی که در صنعت‌های مختلف دارند، جزو محصولاتی به شمار می‌روند که تقاضا و مصرف زیادی دارند. در اینجا به برخی از کاربردهای اصلی اسانس‌ها اشاره می‌کنیم:
1) محصولات آرایشی، بهداشتی و مراقبت از پوست: اسانس‌ها بعنوان عطر و ماده خوشبوکننده در صابون‌ها، لوسیون‌ها، کرم‌ها و رژلب‌ها استفاده می‌شوند.
2) طعام و نوشیدنی: برخی از اسانس‌ها بعنوان طعم‌دهنده در صنایع غذایی و نوشیدنی به کار می‌روند.
3) محصولات خانگی: در تولید شمع‌ها، اسپری‌های خوشبوکننده و پاک‌کننده‌های خانگی مانند مایع ظرف‌شویی از اسانس‌ها استفاده می‌شوند.
4) صنعت عطرسازی: اسانس‌های مختلف بعنوان پایه برای تولید عطرها، اسپری‌ها و ادکلن‌ها استفاده می‌شوند.
5) داروها و مکمل‌ها: برخی از اسانس‌ها خاصیت دارویی دارند و در مکمل‌ها و داروها به کار می‌روند.
6) آروماتراپی: اسانس‌هایی مانند اسانس اسطوخودوس برای کاهش استرس، اضطراب و بهبود خواب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
7) حشرات‌زدایی: بعضی از اسانس‌ها بعنوان حشره‌کش طبیعی شناخته می‌شوند و در صنعت کشاورزی کاربرد وسیعی دارند.
این کاربردها اهمیت و تنوع اسانس‌ها در زندگی روزمره را نشان می‌دهد.
ویژگی‌های مشترک اغلب اسانس‌ها
اغلب اسانس‌ها ویژگی‌های مشترکی دارند که این ویژگی‌ها شامل موارد زیر است:
اسانس‌ها دارای عطر و بوی بسیار قوی و متمایز هستند که به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی مخصوص در آن‌ها است. این رایحه‌ها می‌توانند متنوع باشند و تاثیر زیادی بر احساسات و حالت روحی فرد داشته باشند. خاصیت فرار بودن یکی دیگر از ویژگی‌های مشترک بین اکثر اسانس‌ها است؛ این ویژگی باعث می‌شود که اسانس‌ها به سرعت تبخیر و به راحتی در فضا پخش شوند و عطر و بوی خاص خود را به محیط ببخشند. همچنین، خاصیت ضدعفونی‌کننده، ضدباکتری و ضدقارچ از دیگر خواص مهم اسانس‌ها هستند که برای پاکسازی و ضدعفونی کردن فضا، کاربرد فراوانی دارند. اسانس‌ها به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی و فعال، می‌توانند اثرات مثبتی بر روی جسم و روح انسان‌ها داشته باشند و باعث کاهش استرس و اضطراب شوند. اکثر اسانس‌ها منشا گیاهی دارند و از اندام‌های مختلف گیاهان استخراج می‌شوند. در نهایت، قابلیت استفاده چندمنظوره از اسانس‌ها یکی از ویژگی‌های برجسته آن‌ها است. در واقع از اسانس‌ها در زمینه‌های مختلفی مانند آروماتراپی، عطریات، محصولات بهداشتی و پاک‌کننده‌ها استفاده می‌شود و نقش مهمی در زندگی روزمره ایفا می‌کنند.
انواع اسانس‌ها
اسانس‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه قصد داریم انواع اسانس‌ها را نام ببریم.
1) اسانس گیاهی: اسانس‌های گیاهی به طور مستقیم از گیاهان استخراج می‌شوند به سه دسته‌ی اسانس‌های گل، اسانس‌های برگ و ساقه و اسانس‌های ریشه تقسیم می‌شوند.
2) اسانس خوراکی: اسانس‌های خوراکی به طور خاص برای افزودن طعم و عطر به غذاها و نوشیدنی‌ها طراحی می‌شوند و باید دارای تاییدیه‌های سلامت و ایمنی باشند. این نوع اسانس‌ها به دو نوع اسانس میوه‌ای و اسانس ادویه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند.
3) اسانس شیمیایی: اسانس‌های شیمیایی به طور مصنوعی در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند و نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهند، بلکه می‌توانند عطرها و طعم‌های خاصی داشته باشند. این نوع اسانس‌ها بیشتر برای صنعت عطرسازی و محصولات بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4) اسانس صنعتی: اسانس‌های صنعتی بیشتر برای مصارف صنعتی مثل خوشبوکننده‌ها، تمیزکننده‌ها و عطرها تولید می‌شوند. معمولا این نوع اسانس‌ها باید از نظر کیفیت و پایداری مورد آزمایش قرار بگیرند.
5) اسانس چوبی: اسانس‌های چوبی بویی گرم و غنی دارند و معمولا از چوب درختان استخراج می‌شوند.
6) اسانس آروماتراپی: این اسانس‌ها به دلیل خواص درمانی و آرامش‌بخش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
7) اسانس ضدعفونی‌کننده: اسانس‌های ضدعفونی‌کننده دارای خواص ضدباکتریایی و ضدعفونی‌کنندگی هستند.
8) اسانس ترکیبی: این نوع اسانس‌ها از ترکیب چندین اسانس دیگر ساخته می‌شوند تا عطر ویژه‌ای ایجاد کنند.
اسانس‌ها چه حالت‌هایی دارند؟
اسانس‌ها به چند حالت مختلف وجود دارند که هر کدام کاربردهای ویژه‌ای دارند. اسانس روغنی، اسانسی است که در روغن‌های حامل حل می‌شود یا به شکل خالص روغنی عرضه می‌شود. اسانس مایع، اسانسی است که به صورت مایع در بطری‌های شیشه‌ای یا پلاستیکی عرضه می‌شود. اسانس پودری، از خشک کردن و آسیاب کردن گیاهان به دست می‌آید و به صورت پودر تهیه می‌شود. اسانس جامد، در قالب شمع یا بخور به صورت جامد موجود است. اسانس خمیری، اسانسی است که شکل خمیری مانند دارد و معمولا غلظت بالاتری نسبت به سایر اسانس‌ها دارد. اسانس امولسیونه، ترکیبی از اسانس معمولی و مواد امولسیون‌کننده است تا در فازهای مختلف شیمیایی حل شوند. اسانس کریستالی، حالتی بلوری دارد و از فرایند تبخیر یا استخراج کریستالی به دست آمده است.
هر یک از اسانس‌ها با توجه به کاربردشان انتخاب می‌شوند و در هر حالتی که باشند، ویژگی‌های مخصوص به خود را حفظ می‌کنند.
اسانس از چه چیزی درست می‌شود؟
اسانس‌ها بسته به نوع خود، از منابع مختلفی برای تهیه‌ی آن‌ها استفاده می‌شود. اگر اسانس به صورت طبیعی تولید شود، از منابع گیاهی نظیر گل‌ها، برگ‌ها، چوب‌ها، ریشه‌ها و دانه‌ها استفاده می‌شود. برای تولید اسانس‌های میوه‌ای هم مشخصا از میوه‌ها استفاده می‌کنند. در برخی موارد از عسل و ترکیبات جانوری مثل مشک استفاده می‌شود. از سوی دیگر، اگر اسانس شیمیایی یا صنعتی باشد، از ترکیبات شیمیایی مشابه عصاره‌های گیاهی و میوه‌ای استفاده می‌شود.
روش‌ها و طرز تهیه اسانس
مراحل تولید اسانس، بستگی به نوع آن‌ها دارد. برای تهیه اسانس‌های خوراکی از روش استخراج با تقطیر بخار، استخراج با حلال‌های ارگانیک، فشار سرد و یا استخراج با روش انجماد استفاده می‌کنند. اسانس‌های شیمیایی را به صورت سنتزی تولید می‌کنند. جهت تولید اسانس‌های صنعتی از روش‌ها و دستگاه‌های مخصوص کمک می‌گیرند.
آیا استفاده از اسانس‌ها مضر است؟
استفاده از اسانس‌ها می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد، اما در عین حال ممکن است خطرات و عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشد. به طور مثال ممکن است برخی افراد به اسانس‌ها حساسیت داشته باشند و دچار واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، التهاب یا مشکلات تنفسی شوند. اگر از برخی اسانس‌ها به‌درستی استفاده نشوند، ممکن است سمی باشند. به عنوان مثال، اسانس‌هایی مانند اسانس اکالیپتوس و اسانس دارچین اگر در دوزهای بالا مصرف شوند، می‌توانند به مشکلات کبدی و تنفسی منجر شوند. برخی اسانس‌ها می‌توانند با بعضی داروها تداخل داشته باشند. به عنوان مثال، برخی اسانس‌ها ممکن است اثر داروهای ضدبارداری یا داروهای ضدافسردگی را تحت تاثیر قرار دهند. استفاده از اسانس‌ها به روش‌های نادرست، مانند قرار دادن آن‌ها روی پوست بدون رقیق سازی، می‌تواند به سوختگی و التهاب پوستی منجر شود. برای اینکه در استفاده از اسانس‌ها به مشکل نخورید، بهتر است قبل از مصرف، با پزشک مشورت بگیرید. از اسانس‌های خالص و با کیفیت بالا استفاده کنید که عاری از مواد شیمیایی مضر باشند و تداخل ایجاد نکنند. قبل از استفاده از اسانس‌ها، یک آزمایش حساسیت کوچک روی پوست انجام دهید. حتما قبل از استفاده اسانس‌ها روی پوست با روغن‌های حامل، رقیق کنید.
و در پایان...
اسانس‌ها، این محصولات شگفت‌انگیز که از دل گیاهان، گل‌ها و میوه‌ها به دست می‌آیند، نه تنها حس جالبی را به ما هدیه می‌دهند بلکه در صنعت‌های مختلف مانند آرایشی، غذایی و محصولات خانگی نقش کلیدی دارند. با این حال، استفاده از اسانس‌ها نیازمند آگاهی و احتیاط است. شناخت انواع مختلف آن‌ها و درک خواص هر یک، به ما کمک می‌کند تا از فوایدشان بهره‌مند شویم و از عوارض جانبی احتمالی دوری کنیم.
در نهایت لازم است بگوییم که اسانس‌های شرکت آدرینا مهر صنعتی هستند و برای ساخت محصولات آرایشی، بهداشتی و سلولزی کاربرد دارد.